კეტამინი
დასახელება: კეტამინი
ძირითადი ეფექტი ადამიანის ორგანიზმზე: ჰალუცინოგენი
ალტერნატიული დასახელებები: K; Special K; Cat Tranquilizer; Ket; Vitamine K; Kit Kat
ქიმიური დასახელება: 2-(2-chlorophenyl)-2-(methylamino)-cyclohexanone
მოხმარების გზები: __ლეგალური სამედიცინო კეტამინი (მედიკამენტი) გვხვდება თხევადი ფორმით და პაციენტებში მოიხმარენ ინექციით. არალეგალური კეტამინი არსებობს ტაბლეტის ან თეთრი ფხვნილის სახით, რომელსაც ყლაპავენ, ცხვირით იყნოსავენ ან ინექციურად მოიხმარენ. ხანდახან შესაძლებელია კეტამინის მოწევა თამბაქოსთან ან კანაფთან ერთად.
კეტამინს კლუბურ ნარკოტიკებს მიაკუთვნებენ. დღესდღეობით კეტამინი გამოიყენება, როგორც ანესთეტიკი ხანმოკლე, მტკივნეული ქირურგიული პროცედურებისთვის, დამწვრობის ცენტრებში, როდესაც გადასახვევებს უცვლიან პაციენტებს და ვეტერინარულ მედიცინაში. კეტამინი, როგორც ანესთეტიკი, ცნობილია „Ketalar”-ის სახელით. 90-იანი წლებიდან კეტამინი გავრცელდა, როგორც გასართობ სივრცეში მოხმარებადი ნარკოტიკული საშუალება.
ეფექტები
ფსიქოლოგიური ეფექტები:
● სიძლიერის და უსაზღვრო ძალის შეგრძნება;
● ეიფორია;
● დაბალი დოზის მიღების შემთხვევაში ეუფლებათ ტრანსისმაგვარი მდგომარეობა;
● დაბალი დოზით კეტამინი იწვევს ძალიან ცხად და რეალისტურ სიზმრებს, ადამიანი ძნელად არჩევს რეალობას სიზმრისგან;
● სიზმრის მაგვარი მდგომარეობის შეგრძნება;
● მომხმარებელი განიცდის სხეულისა და გონების განცალკევებას;
● დიდი დოზით მიღების შემთხვევაში შესაძლოა განიცადოთ “სიკვდილთან მიახლოებული მდგომარეობა” (ამას ასევე ეძახიან “K-hole”). მომხმარებელი ათვალიერებს საზღვრებს ცნობიერსა და არაცნობიერ მდგომარეობებს შორის. ზემოქმედების ქვეშ მას აქვს განცდა, რომ ტოვებს სხეულს ან კვდება;
● ჰალუცინაციები;
● შფოთვა;
● პანიკა;
● ტკივილის შეგრძნების დაქვეითებული უნარი;
● დეზორიენტაცია;
● საუბრის და ადამიანებთან ინტერაქციის სურვილის დაკარგვა.
ფიზიკური ეფექტები:
● თავბრუსხვევა;
● გუგების ზომა არ იცვლება, მაგრამ მზერა ხდება გაყინული, ვერ ხერხდება მზერის ფოკუსირება;
● კოორდინაციის დარღვევები;
● კუნთების უნებური შეკუმშვა;
● აბნეული მეტყველება;
● მაღალი არტერიული წნევა;
● გაზრდილი ნერწყვის გამოყოფა;
● გულისრევის შეგრძნება და ღებინება;
● აჩქარებული პულსი, წუთში 100 დარტყმაზე მეტი;
● არაკონტროლირებადი თვალის მოძრაობა;
● ხშირი შარდვა;
● გრძელვადიანი ეფექტია თავის ტკივილი, სუნის შეგრძნების ცუდი უნარი (რასაც შეყნოსვა იწვევს), დაქვეითებული მეხსიერებისა და კონცენტრაციის უნარი.
ეფექტური დოზა: სიკვდილთან მიახლოებული (K-hole) მდგომარეობის მისაღწევად 100 მგ. საკმარისი რაოდენობაა. ინექციური მოხმარების და შეყნოსვის შემთხვევაში მცირე დოზაა: 15-30 მგ., ორალურად მოხმარების შემთხვევაში კი 50-100 მგ. ყველაზე სწრაფი და ინტენსიური ეფექტები დგება კეტამინის ინექციური მოხმარების შემთხვევაში. ინექციის შემთხვევაში, ეფექტი დაუყოვნებლივ, „ნემსის წვერზე“ იწყება და ამ დროს გაცილებით მაღალია ზედოზირების რისკი. ეფექტების დადგომას სჭირდება 1-5 წთ. და გრძელდება 30-45 წთ. შეყნოსვის შემთხვევაში ეფექტები იწყება 5-10 წთ-ში და გრძელდება 45-60 წთ. ორალურად მიღების შემთხვევაში კი ეფექტები დგება 15-20 წთ-ში და გრძელდება 1-2 სთ.
დამოკიდებულების პოტენციალი: კეტამინს ფიზიკური დამოკიდებულების პოტენციალი არ აქვს, თუმცა შესაძლოა გამოიწვიოს ფსიქოლოგიური დამოკიდებულება ზოგიერთ მომხმარებელში. აღკვეთის სიმპტომებია: კეტამინის მიღების ძლიერი სურვილი, უმადობა, დაღლილობა, შეცივება და ოფლიანობა, მოუსვენრობა, კოშმარები, დეპრესია, შფოთვა. სიმპტომები გრძელდება 4-6 დღე.
რისკები
ხანმოკლე რისკები
● მომხმარებელი კარგავს ტკივილის ყველანაირ შეგრძნებას და ამის შემდეგ შესაძლოა შეუმჩნევლად მიაყენოს საკუთარ თავს დაზიანებები;
● დეზორიენტაცია შესაძლოა ავტოავარიების მიზეზი გახდეს;
● კეტამინის ზეგავლენის წინასწარ განსაზღვრა რთულია. ჰალუცინაციები შეიძლება იყოს სასიამოვნო სიზმრის სიტუაციების მსგავსი, მაგრამ, ასევე, შესაძლოა გამოიწვიოს შემაშინებელი ჰალუცინაციები და დელირიუმიც კი. ეს არის ფსიქიკური აშლილობა, რომლის დროსაც სახეზეა შფოთვა და დეზორიენტაცია და ადამიანები გრძნობენ და ხედავენ ისეთ საგნებს, რომლებიც რეალურად იქ არ არის - უმეტესად ობობები. ზოგიერთი მომხმარებელი ხედავს სხეულის გარკვეულ ნაწილებს ისე, თითქოს მცირდება ან იზრდება, ან აქვთ შეგრძნება, რომ მათი გონება ტოვებს მათ სხეულს. ისინი, ვინც ფსიქოლოგიურად მოწყვლადია, ზემოქედების ქვეშ ცუდი გამოცდილების მიღების გაზრდილი რისკის ქვეშ იმყოფებიან;
● თუ კეტამინის დოზა არის ძალიან მაღალი ან კომბინირებულია ალკოჰოლთან ან GHB-სთან, სახეზეა თავის ტვინსა და კუნთებში ჟანგბადის ნაკლებობა, არტერიული წნევა იზრდება და სუნთქვა ირღვევა. ასევე, შესაძლებელია, რომ მოხმარებელმა დაკარგოს ცნობიერება გარკვეული ხნით ან განუვითარდეს გულის შეტევა.
ხანგრძლივი რისკები
რისკის შემცირება
ზედოზირებისა და სიცოცხლისთვის საშიში გართულებების რისკს ზრდის მისი მიღება ალკოჰოლთან, ბარბიტურატებთან, ტრანკვილიზატორებთან ერთად. დიდი დოზებით კეტამინი იწვევს სუნთქვის ცენტრის დათრგუნვას, ქოშინს, ზემოქმედებას ახდენს სასუნთქ და ენის კუნთებზე, შეიძლება გამოიწვიოს მათი სპაზმი, სუნთქვის გაჩერება.