ადიქტოლოგიის მნიშვნელობა - მთავარი გამოწვევები დამოკიდებულებასა და მომხმარებელთა ქცევაში

უკვე 7 წელიწადზე მეტია, რაც ქვეყანაში ადიქტოლოგია, როგორც სხვადასხვა ფსიქოაქტიურ ნივთიერებებზე დამოკიდებულებისა და ქცევის შესწავლა, მნიშვნელოვან როლს ასრულებს და ამ კუთხით, ბევრი წამყვანი ორგანიზაცია საინფორმაციო კვლევებსა თუ გამოკითხვებს ატარებს, რაც შემდგომში ბევრი საგულისხმო მაჩვენებლისა და ინტერვენციების შედეგი გამხდარა. 

თუმცა, რაში მდგომარეობს უფრო ზუსტად და რამდენად მნიშვნელოვანია ადიქტოლოგიის არსი, ამაზე ჩვენთან ილიას უნივერსიტეტის ადიქციის კვლევების ასოცირებულმა პროფესორმა, ირმა კირთაძემ ისაუბრა.

• რას გულისხმობს ადიქტოლოგია 
  
  

როგორც ირმა კირთაძემ გვითხრა, ადიქტოლოგია ნიშნავს სწავლებას ადიქციის, ანუ დამოკიდებულებების შესახებ. ეს არის მედიცინის დარგი და მოიაზრებს არამხოლოდ ნივთიერებებზე დამოკიდებულებას, არამედ მათ შორის, ქცევით დამოკიდებულებასაც.

„ვინაიდან ეს ეხება ჯანმრთელობას, ნივთიერებებზე დამოკიდებულება იქნება ეს თუ ქცევითი, არ აქვს მნიშვნელობა, საქმე გვაქვს როგორც ფიზიკურ ისე, ფსიქიკურ ჯანმრთელობასთან. ამდენად, სწავლებას ადიქციების შესახებ ძალიან დიდი მნიშვნელობა აქვს.

ამასთან, ადიქტოლოგია მაინც და მაინც მხოლოდ ადიქტოლოგიით არ გამოიხატება, როგორც გითხარით, ეს არის სწავლება დამოკიდებულებების შესახებ, ხოლო ნივთიერებებზე დამოკიდებულება მედიცინაში არის მიმართულება, რომელსაც ჩვენ ნარკოლოგიით ვიცნობთ“, - ამბობს ირმა კირთაძე.

მისი თქმით, ქცევითი დამოკიდებულება კი, რომელსაც საზოგადოება უფრო „გემბლინგის“ სახით იცნობს, უფრო ფსიქიკური ჯანმრთელობის მიმართულებაა. 

„მას შემდეგ, რაც ქვეყანაში მედიცინა არსებობს, ადიქტოლოგიაც არსებობს, უბრალოდ ჩვენ ნარკოლოგიის სახელით ვიცნობთ და სხვა შემთხვევაში, ასეთ პაციენტს ფსიქიატრი მკურნალობს“, - აღნიშნავს კირთაძე.

• განხორციელებული აქტივობები და ჩატარებული კვლევები
  
  

ირმა კირთაძის ცნობით, საქართველოში ამ მიმართულებით (ადიქციის შესახებ) სხვადასხვა ინსტიტუციებისა თუ ორგანიზაციებით მიერ, ბევრი კვლევა ტარდება. 

მაგალითად, ნარკოტიკების მომხმარებელთა სავარაუდო რაოდენობის  გამზომველი კვლევა, რომელიც იკვლევს რამდენი ადამიანი გვყავს ქვეყანაში, რომლებიც ფსიქოაქტიურ ნივთიერებებს მოიხმარენ. 

„ეს კვლევები გარკვეული პერიოდულობით ტარდება და ბოლოს შარშან ჩატარდა. ასევე ჩატარდა ქცევაზე დამოკიდებული ბიომარკერული კვლევები, რომელიც იკვლევს, რა ტიპის რისკის შემცველი ქცევები გვაქვს ნარკოტიკების მომხმარებელ პოპულაციაში და სწავლობს სხვადასხვა ინფექციების გავრცელებას. მაგალითად, ესენია: აივ/შიდსი, ბე და ცე ჰეპატიტები“, - გვითხრა ირმა კირთაძემ.

• დაკვირვება მომხმარებელთა ქცევით დამოკიდებულებაში, როგორც შესაძლო პრევენციის წინაპირობა
  
  

ირმა კირთაძის თქმით, ბოლოს მომხმარებელთა რაოდენობის კვლევა 2017 წელს ჩატარდა და უცვლელი მონაცემები აჩვენა. მისი თქმით, ქვეყანაში ამ დროისთვის, მომხმარებელთა მაჩვენებელი 52 ათასის ფარგლებშია. 

„რაც შეეხება პრევენციას, თუ საუბარია ინფექციების მიმართულებით პრევენციულ მექანიზმებზე, მაშინ ეს კვლევა იძლევა იმის საშუალებას, რომ გამოჩნდეს, რა არის წამყვანი ინფიცირების თვალსაზრისით. 

ამ მხრივ, დაკვირვება ძალიან ინფორმაციულია, ვინაიდან ამ ტიპის პოპულაციაში, გვაძლევს შესაძლებლობას, განვსაზღვროთ იმ ტიპის ინტერვენციები, რომელიც შედეგად მეტ-ნაკლებად ახალი ინფექციის გავრცელების თავიდან არიდების შესაძლებლობას მოგვცემს. 

იქნება ეს აივ ინფექცია, ბე ჰეპატიტი თუ ცე ჰეპატიტი. აქედან გამომდინარე, ეს ინფორმაცია უფრო სერვის პროვაიდერებისთვის არის, რომ მეტი ფოკუსი გააძლიეროს განათლების, გაცნობიერების კუთხით, რათა რისკის შემცირებაზე ორიენტირებული ინტერვენციები იყოს მიწოდებული“, - თქვა ირმა კირთაძემ.

თუმცა, მისივე სიტყვებით, ეს ეხება მხოლოდ ინიექციური ნარკოტიკების მომხმარებელთა ქცევის ზედამხედველობის კვლევას, ხოლო რაც შეეხება არაინიექციური ნარკოტიკების მომხმარებლებს, ეს ამ ტიპის კვლევით არ შეისწავლება. 

„ეს შეისწავლება ბევრი სხვადასხვა ტიპის კვლევით, მაგალითად ერთ-ერთი ასეთი არაინექციური მოხმარების (ნივთიერებების მოხმარების პატერნების შემსწავლელი ონლაინ გამოკითხვა) ვებ-გამოკითხვა იყო, რომელიც 2021 წელს, რამდენიმე ევროპული ქვეყნის ერთიანი მეთოდოლოგიით ჩატარდა და რომელსაც საქართველოც შეუერთდა (30-ზე მეტი ქვეყანა მონაწილეობდა). იქ გამოიკვეთა არაინიექციური მოხმარების პატერნები“, - გვითხრა ირმა კირთაძემ.