აივ დადებითი ადამიანების კრიმინალიზაცია

საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 131 -ე მუხლის თანახმად აივ ინფექცია/შიდსის განზრახ შეყრა დასჯადი ქმედება.  სხვისთვის აივ-ის პროფესიული მოვალეობის შესრულებისას გაუფრთხილებლობით შეყრაც სისხლის სამართლის დანაშაულს წარმოადგენს.  აივ-ის/შიდსის საკითხების რეგულირება საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის ცალკე მუხლით, ავრცელებს და აძლიერებს აივ/შიდსის მიმართ არსებულ სტიგმასა და დისკრიმინაციას. აძლიერებს სტერეოტიპულ დამოკიდებულებას აივ-დადებითი ადამიანების მიმართ. გარდა ამისა, შიდსის კრიმინალიზაცია ხელს უშლის აივ ინფექციის პრევენციისა და მკურნალობის განვითარებას, მათ შორის ხელს უშლის ადამიანებს ტესტირების გავლასა და საკუთარი სტატუსის გამჟღავნებაში. ადამიანის იმუნოდეფიციტის ვირუსზე რეაგირების თაობაზე სპეციალური კანონების არსებობა ქმნის დისკრიმინაციულ გარემოს და იწვევს აივ ინფიცირებულთა მარგინალიზაციას. მით უფრო, როცა ქვეყნის სისხლის სამართლის კოდექსში არის მუხლები, რომლებიც უნდა ითვალისწინებდეს აივ-ით ინფიცირებაზე (შეყრაზე) სამართლებრივი რეაგირების შესაძლებლობას. საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 118-ე მუხლი ითვალისწინებს პასუხისმგებლობას განზრახ ჯანმრთელობის ნაკლებად მძიმე დაზიანების მიყენებისთვის, ხოლო სისხლის სამართლის კოდექსის 124-ე მუხლი ითვალისწინებს პასუხისმგებლობას გაუფრთხილებლობით ჯანმრთელობის ნაკლებად მძიმე ან მძიმე ზიანის მიყენებისთვის. აივ ინფექციის განზრახ შეყრის 118-ე მუხლის ფარგლებში, ხოლო პროფესიული მოვალეობის შესრულებისას სხვისთვის შიდსის გაუფრთხილებლობით შეყრის - სისხლის სამართლის კოდექსის 124-ე მუხლის ფარგლებში მოქცევა, მთლიანად აღმოფხვრის მოქმედ კანონმდებლობაში არსებულ სამართლებრივ ხარვეზს. ევროპის ქვეყნების კანომდებლობა სწორედ ამგვარად ახდენს შიდსი შეყრის მიმართულებით რეაგირებას და ცალკე მუხლის სახით არ ადგენს პასუხისმგებლობას შიდსის შეყრაზე.  

ასევე მნიშვნელოვანია "აივ ინფექციია/შიდსის შესახებ" საქართველოს კანონის გაუქმების საკითხი. საქართველოში აივ-ზე/შიდსზე რეაგირების ძირითადი პრინციპები, აივ-ინფიცირებულთა ტესტირება, მათი მკურნალობისა და მოვლის წესები რეგულირდება საქართველოს შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის სამინისტროს მიერ გამოცემული კლინიკური პრაქტიკის (სახელმძღვანელო) ეროვნული რეკომენდაციებით. ამასთან, აივ-ინფიცირებულთა და სამედიცინო მუშაკთა უფლებები და მოვალეობები რეგულირდება საქართველოს კანონით „ჯანმრთელობის დაცვის შესახებ", კანონით „პაციენტთა უფლებების შესახებ“ და კანონით „სამედიცინო საქმიანობის შესახებ“, - „აივ ინფექცია/შიდსის შესახებ“ სპეციალური კანონის არსებობა საფუძველს მოკლებულია. აივ-ის/შიდსის საკითხების, აგრეთვე, აივ-ინფიცირებულთა და სამედიცინო მუშაკთა უფლებებისა და მოვალეობების სპეციალური კანონით რეგულირება აძლიერებს სტერეოტიპულ დამოკიდებულებას აივ-დადებითი ადამიანების მიმართ და ხელს უწყობს აივ/შიდსის მიმართ არსებული სტიგმისა და დისკრიმინაციის გავრცელებასა და გაძლიერებას. ცალსახად შეიძლება ითქვას, რომ „აივ ინფექცია/შიდსის შესახებ“ კანონით გათვალისწინებული სახელმწიფო პოლიტიკის პრინციპები, პრაქტიკულად იდენტურია ჯანდაცვის სფეროში მოქმედი სახელმწიფო პოლიტიკის პრინციპების შინაარსისა,  „ჯანმრთელობის დაცვის შესახებ“ საქართველოს კანონის მე -4 მუხლის თანახმად. სპეციალური კანონის არსებობა, რომელიც იმეორებს „პაციენტის უფლებების შესახებ“, „ჯანმრთელობის დაცვის შესახებ“ და „სამედიცინო საქმიანობის შესახებ“ საქართველოს კანონების დებულებებს -  აძლიერებს სტერეოტიპულ დამოკიდებულებას აივ-დადებითი ადამიანების მიმართ. 

ავტორი: კახა კვაშილავა