თუ თქვენი უფლება დაირღვა - რა არის „რეაქტი“ და როგორ ეხმარებიან „რეაქტორები“ მოქალაქეების სტიგმისა და დისკრიმინაციის თავიდან აცილებაში

ადამიანის უფლებების დარღვევა, სტიგმა და დისკრიმინაცია განსაკუთრებით მტკივნეულად აისახება მოწყვლადი ჯგუფების ყოველდღიურობაზე, რომელთაც ხშირ შემთხვევაში, სხვადასხვა მიზეზთა გამო, შესაბამისი გამოსავლის ძიება უჭირთ.

სწორედ საამისოდ არსებობს ადამიანის უფლებების მონიტორინგისა და რეაგირების ელექტრონული სისტემა - „რეაქტი“, რომლის საშუალებითაც სოციალური მუშაკები, იგივე „რეაქტორები“ უფლებების დარღვევის შესახებ ინფორმაციას აგროვებენ, ადოკუმენტირებენ და ანალიზის შედეგად, მოქალაქეებს შესაბამის, დროულ დახმარებას სთავაზობენ.

• რა არის „რეაქტი“ ?
  

Rights - Evidence - Action (REACT) ადამიანის უფლებების მონიტორინგისა და რეაგირების ელექტრონული სისტემაა, რომლის საშუალებითაც ინფორმაციის შეგროვება და მართვა თემის დონეზე ხდება. 

„რეაქტის“ ფარგლებში, სათემო ორგანიზაციის სოციალური მუშაკები ადამიანის უფლებებთან დაკავშირებული აივ და ჯანდაცვის სერვისებზე ხელმისაწვდომობის ბარიერების დოკუმენტირებას ახდენენ და საჭიროების შემთხვევაში, მოქალაქეებს, სამართლებრივი დახმარების მიღების მედიაციაში ეხმარებიან.

„რეაქტი“ მიზნად ისახავს ინდივიდუალური რეაგირებისა და ადამიანის უფლებების დაცვაზე ორიენტირებული აივ პროგრამების, პოლიტიკისა და ადვოკატირების ინფორმირებას და უზრუნველყოფას ეროვნულ, რეგიონულ და გლობალურ დონეზე.

აღნიშნული ელექტრონული პლატფორმა საქართველოში 2019 წლის მიწურულს დაინერგა და ამჟამად დაავადებათა კონტროლის მიერ გამოცხადებული ტენდერის ფარგლებში, დღემდე წარმატებით ფუნქციონირებს.
 

• როგორ მუშაობს პლატფორმა
  
  

„ზიანის შემცირების საქართველოს ქსელის“ აღმასრულებელი დირექტორი და პლატფორმის ეროვნული კოორდინატორი, კახა კვაშილავა „რეაქტის“ დანერგვის შედეგად მიღებულ შედეგებსა და აღნიშნული ელექტრონული სისტემის არსზე საუბრობს და ამბობს, რომ „რეაქტორების“ მოქმედების არეალი ბევრად უფრო დიდია და მხოლოდ ნარკომომხმარებელთა უფლებების დარღვევის „ქეისების“ დოკუმენტირებას არ გულისხმობს. 

მისი ცნობით, ამჟამად ქვეყნის მასშტაბით, სულ 31 „რეაქტორი“ მუშაობს:

„ეს არის ელექტრონული პლატფორმა, სადაც ადამიანის უფლების დარღვევის „ქეისების“ დოკუმენტირება ხდება. პირები კი, რომლებიც ამ საქმეების დოკუმენტირებას ახდენენ, „რეაქტორები“ ჰქვიათ და ჩვენი სერვისების, პარტნიორი ორგანიზაციების თანამშრომლები არიან. ძირითად შემთხვევაში არიან სოცმუშაკები, რომელთაც უშუალო შეხება აქვთ იმ მოწყვლად ჯგუფებთან, რომლებზეც ჩვენ ვმუშაობთ. 

როგორც მოგეხსენებათ, ჩვენ ვმუშაობთ ნარკოტიკების მომხმარებლებთან, თუმცა, ამ შემთხვევაში „რეაქტის“ მოქმედების არეალი უფრო დიდია და სექსმუშაკებისა და ლგბტ თემის უფლებების დარღვევასაც ვადოკუმენტირებთ“, - ინფორმაცია უშუალოდ თემიდან მოდის. 

რაც შეეხება სამართლებრივ ნაწილსა და ცოდნას, რომელიც „რეაქტორების“ მოქმედებისთვის მნიშვნელოვანია, როგორც კახა კვაშილავა აღნიშნავს, სოცმუშაკები გადიან „ტრენინგებს“ და მათ ადამიანის უფლებებთან მიმართებით, მინიმალური, საბაზისო ცოდნა გააჩნიათ.

„რეაქტი მოქმედებაში 2019 წლის დეკემბრიდან ჩაეშვა და მას შემდეგ, ჩვენს სოცმუშაკებს ყოველთვიურ „ტრენინგებს“ ვუტარებთ, რადგან როდესაც „ქეისების“ დოკუმენტირება ხდება, მათ სამართლებრივი შეფასება შეძლონ.

მართალია ყველას ამის ცოდნა არ აქვს, თუმცა, როდესაც ისინი დოკუმენტირებას ახდენენ, პროექტის მენეჯმენტი  ახდენს ქეისების კორექტირებას, რომ საქმეებს სწორი კვალიფიკაცია მიეცეს. 

მაგალითისთვის რომ ავხსნათ: შესაძლოა „რეაქტორმა“ ვერ განსაზღვროს კანონი სახელმწიფომ დაარღვია, დახმარება ვერ აღმოუჩინა თუ ვერ აღასრულა მოქმედი კანონი. ამდენად, ამ ნაწილში ხდება კორექტირება, რადგან შევძლოთ სტატისტიკური მონაცემების დამუშავება.

ადამიანის უფლებების, „ქეისების“ დოკუმენტირების, მონიტორინგისა და რეაგირების ელექტრონული სისტემა ნიშნავს, რომ როდესაც საქმე რეგისტრირდება, ბუნებრივია, ჩვენ თვალ-ყურს ვადევნებთ და საჭიროების შემთხვევაში, რეაგირებას ვახდენთ. 

• როგორ ხდება რეაგირება და რა მომსახურებას იღებენ ბენეფიციარები

„თუ დავუშვათ ჩვენს „რეაქტორს“ აქვს შესაძლებლობა, კონკრეტულ „ქეისს“ მიჰყვეს, თანხლება გაუწიოს ბენეფიციარს, რომელსაც აქვს პრობლემა საზოგადოებრივ ჯანდაცვაში, პოლიციასთან თუ ნებისმიერ სხვა უწყებასთან, ჩვენ გვაქვს შესაძლებლობა, საჭიროების შემთხვევაში, პროფესიონალ ადვოკატთან  გადავამისამართოთ და ბენეფიციარმა მიიღოს კვალიფიციური დახმარება. 

ვგულისხმობ წმინდა იურიდიული კუთხით, იქნება ეს საჩივრის შეტანა, მარტივი დოკუმენტების შედგენა და ა.შ.“, - განმარტავს კახა კვაშილავა.

• მიმართვიანობა და შედეგი