კანაფის ლეგალიზაცია აშშ-ში
კოლორადოში სამედიცინო მარიხუანა ლეგალიზებული 2000 წელს გახდა, ხოლო 2012 წელს კოლორადოს მოსახლეობის 54%-მა დაუჭირა მხარი კანაფის რეკრეაციული მოხმარების ლეგალიზაციას 21 წლის ზევით ასაკობრივი კატეგორიის წარმომადგენლებისთვის (იხ. ცხრილი 1).
ცხრილი 1: აშშ-სა და კოლორადოში სამედიცინო და რეკრეაციულ კანაფის ლეგალიზაციის ისტორიული მიმოხილვა
კანაფის ლეგალიზაციის გავლენა ეკონომიკურ ინდიკატორებზე
2013-14 წლებში კოლორადომ და ვაშინგტონმა რეკრეაციული მოხმარების მიზნით კანაფის კომერციალიზაცია მოახდინეს. კოლორადოში რეგულაციები 21 წლის ზევით ზრდასრულ ადამიანს ნებას რთავს შეიძინოს 28.5 გ-მდე კანაფი თითო მომწოდებლისგან, თუმცა ეს ლიმიტი ნომინალურია, რადგან გაყიდვების რეგისტრირების მექანიზმი არ არსებობს. კოლორადომ და ვაშინგტონმა გამოიყენეს ალკოჰოლის რეგულირების მსგავსი სისტემა კანაფის რეგულირებისთვის. კანაფის მოხმარების რეგულირებას და გადასახადების დაწესებას ახდენს შემოსავლების სამსახურის დეპარტამენტი, რომელიც პასუხისმგებელია კანაფთან დაკავშირებული საქმეების აღსრულებაზე. კანაფის მწარმოებლები და გამყიდველები უმეტეს შემთხვევაში არიან ლიცენზირებულები, რომ კანაფის რეკრეაციული მოხმარების მიზნით კულტივირება და გაყიდვა მოახდინონ. ხშირად ისინი სამედიცინო კანაფის მიწოდებასაც ახორციელებენ. კანაფზე გადასახადების დაწესება ხდება მისი წონის და არა THC-ის შემცველობის მიხედვით. გადასახადების 15% მოდის წარმოებაზე, ხოლო 10% გაყიდვაზე. სამედიცინო კანაფი განთავისუფლებულია დაბეგვრისაგან, კულტივირება საკუთარი მოხმარებისათვის ლეგალურია და ასევე განთავისუფლებულია გადასახადისგან. კანაფის გაყიდვა/წარმოების დაბეგვრით მიღებული შემოსავლების ოდენობა 2014-17 წლებში გაიზარდა (იხ. ცხრილი 2). მომხმარებლების წლიური დანახარჯი კანაფზე მოხმარების სიმძიმის მიხედვით შემდეგნაირია:
- “მძიმე” მომხმარებელი - $2,200
- “საშუალო” - $1,250
- “მსუბუქი” - $650.
ცხრილი 2: 2014-17 წწ-ში კოლორადოში კანაფის გაყიდვა/წარმოების დაბეგვრით მიღებული გადასახადების წილი
კანაფის ლეგალიზაციის გავლენა მისი მოხმარების მასშტაბზე
ლეგალიზაციის შემდეგ ზრდასრულებში გასულ თვეში კანაფის მოხმარება არ შეცვლილა როგორც მომხმარებელთა რაოდენობის, ასევე მოხმარების სიხშირის კუთხით. თუმცა მოზარდებში (12-17 ასაკობრივი კატეგორია) კლების ტენდენცია შეინიშნება. კოლორადოელ მოზარდებში გასულ თვეში კანაფის მოხმარება თითქმის იდენტურია ეროვნული საშუალო მაჩვენებლის. ამასთანავე, მოზარდებში გასულ თვეში კანაფის მოხმარების მაჩვენებელი ალკოჰოლის მოხმარებაზე დაბალია. 2015 წლის შედეგების მიხედვით, კოლორადოს საშუალო სკოლის მოსწავლეების 21%-მა მოიხმარა კანაფი გასული თვის განმავლობაში, რაც სტატისტიკურად არ განსხვავდებოდა 2013 წლის (20%) შედეგებისგან. 2005-2015 წლების განმავლობაში, კანაფის ბოლო თვეში მოხმარება მერყეობდა 20-25% შუალედში, გარკვეული ტენდენციების გარეშე (Healthy Kids Colorado Survey, 2015). თუმცა კანაფის ლეგალიზაციის შემდეგ მცირედით გაიზარდა კოლეჯის სტუდენტებში (18-25 ასაკობრივი კატეგორია) კანაფის მოხმარება, ნაკლები განათლების მქონე პოპულაციაში კანაფის მოხმარების პრევალენტობა კვლავ მაღალი რჩება. 2017 წელს კოლორადოს ზოგადი მოსახლეობის 17.6% იყო კანაფის ამჟამინდელი მომხმარებელი. კანაფის მომხარებელთა უმეტესი წილი 18-25 წლის ასაკობრივ კატეგორიას მიეკუთვნება (32.20%) (დიაგრამა 1). თუმცა არსებობს კანაფის მოხმარების ისეთი ტრენდები, რომლებიც საჭიროებს მონიტორინგს:
- სულ მცირე 14.000 კოლორადოელი ბავშვი არის კანაფის პროდუქტების შემთხვევით შეჭმის რისკის წინაშე მისი გაუფრთხილებლად შენახვის გამო;
- სულ მცირე 16.000 ბავშვი არის სახლში კანაფის მეორადი კვამლის შესუნთქვის რისკის წინაშე;
- ორსული ქალების 6% ორსულობის პერიოდში მოიხმარს კანაფს;
- კოლორადოელ ზრდასრულებში ბოლო თვეში კანაფის მოხმარების წილი მაღალია ეროვნულ საშუალო მაჩვენებელზე.
დიაგრამა 1. კანაფის ამჟამინდელი მოხმარების დინამიკა ასაკობრივი ჯგუფების მიხედვით 2002-16 წწ-ში.
კანაფის ლეგალიზაციის გავლენა ძალოვან ინდიკატორზე
კანაფის ლეგალიზაციის ერთ-ერთი აშკარა შედეგია კანაფთან დაკავშირებული დანაშაულისა და დაკავებების კლება.
2012-17 წლებში:
- კანაფთან დაკავშირებული დანაშაული შემცირდა 12.798
