როგორია არალეგალური ფსიქოაქტიური ნივთიერებების მოხმარება საქართველოში

ფსიქოაქტიური ნივთიერებების მოხმარების კვლევა ზოგად მოსახლეობაში - ესაა კვლევა, რომელიც ზოგად მოსახლეობაში ფსიქოაქტიური ნივთიერებების მოხმარების გავრცელებასა და მახასიათებლებს შეისწავლის და ერთ-ერთია იმ ხუთი ძირითადი ინდიკატორიდან, რომელიც ევროპის ნარკოტიკებისა და წამალდამოკიდებულების მონიტორინგის ცენტრის მიერ შემუშავდა. 

კვლევა 2022 წელს დამოკიდებულების კვლევითმა ცენტრმა, „ალტერნატივა ჯორჯიამ“ ჩაატარა. აღნიშნული კვლევის ძირითადი მიზანია ვალიდური, სანდო და შედარებადი მონაცემების შეგროვება ზოგად მოსახლეობაში (18-64 წელი) ალკოჰოლის, თამბაქოს და არალეგალური ფსიქოაქტიური ნივთიერებების მოხმარების მასშტაბების, გავრცელებისა და პატერნების შესახებ, რაც ხელს შეუწყობს მტკიცებულებებზე დაფუძნებული გადაწყვეტილების მიღებას და ნარკოპოლიტიკის შემუშავების პროცესს.

ზოგადი მოსახლეობის 2022 წლის კვლევით გამოვლინდა, რომ ექიმის დანიშნულების გარეშე ფსიქოტროპული მედიკამენტების მოხმარება მნიშვნელოვნად შემცირდა. 2015 წელთან შედარებით, გაცილებით ნაკლებმა ადამიანმა აღნიშნა ფსიქოტროპული მედიკამენტების მოხმარება 2022 წელს დროის ყველა პერიოდში (ცხოვრების განმავლობაში, ბოლო წელში და ბოლო თვეში). ამგვარი შემცირება შესაძლოა ნაწილობრივ გამოეწვია ბოლო წლებში ქვეყანაში ფსიქოტროპულ მედიკამენტებზე რეგულაციების გამკაცრებას. 

2022 წლის კვლევით, ფსიქოტროპული მედიკამენტების ექიმის დანიშნულების გარეშე პირველად მოხმარების საშუალო ასაკმა შეადგინა 30 წელი, ხოლო ცხოვრების განმავლობაში ფსიქოტროპული მედიკამენტების არადანიშნულებისამებრ მოხმარების პრევალენტობა იყო 4.1%. ბოლო 12 თვის განმავლობაში მისი მოხმარება აღნიშნა რესპონდენტების 2.1%-მა, ხოლო ბოლო 1 თვის განმავლობაში - 1.2%-მა.

სხვა რეგიონებთან შედარებით, ცხოვრების განმავლობაში ფსიქოტროპული მედიკამენტების მოხმარება ყველაზე მაღალი იყო ქვემო ქართლში, ხოლო რაჭა-ლეჩხუმში ფსიქოტროპული მედიკამენტების მოხმარება საერთოდ არ დაფიქსირებულა.

კვლევის კიდევ ერთი მთავარი მიგნება  კანაფთან დაკავშირებით იყო - 2015 წელთან შედარებით, 2022 წელს ოდნავ გაიზარდა კანაფის მოხმარების პრევალენტობა. მაგალითად, ბოლო 12 თვის განმავლობაში კანაფის მოხმარების პრევალენტობა გაიზარდა 3.4%-დან 4.6%-მდე, ისევე როგორც ბოლო თვეში მოხმარების პრევალენტობა- 1.2%-დან 2.0%-მდე. ორივე ტალღის მიხედვით, 24-29 წლის ადამიანებში კანაფის მოხმარების პრევალენტობა ყველაზე მაღალია, სხვა ასაკობრივ ჯგუფებთან შედარებით. ეს შედეგები მსგავსია ალკოჰოლის, თამბაქოსა და სხვა ნარკოტიკული ნივთიერებების მოხმარების შემსწავლელი ევროპის სასკოლო გამოკითხვის შედეგების, რომლის მიხედვითაც ბოლო 12 თვის განმავლობაში კანაფის მოხმარება ახალგაზრდებში გაიზარდა მცირედით 8.1%-დან, რომელიც იყო 2015 წელს 9.6%-მდე, 2019 წელს. კანაფის მოხმარება უფრო მეტად აღნიშნეს ბიჭებმა, ვიდრე გოგოებმა. 

„ბუნდოვანია, კანაფის მოხმარების აღნიშვნის გაზრდილი მაჩვენებელი დაკავშირებულია კანაფის მოხმარების გაზრდასთან თუ ლიბერალიზაციის შედეგად გამოწვეულ გულწრფელობასთან და სენსიტიური ქცევის აღიარებასთან“, - ვკითხულობთ კვლევაში.

ცხოვრების განმავლობაში კუსტარულად დამზადებული სტიმულატორის, ვინტის მოხმარება აღნიშნა მხოლოდ სამმა ადამიანმა, როცა 2015 წელს 25-მა ადამიანმა თქვამ რომ მოიხმარდა ვინტს. მიუხედავად იმისა, რომ ზოგადი მოსახლეობის გამოკითხვა არ აგროვებს საინექციო და/ან ე.წ „მძიმე ნარკოტიკების“ შესახებ სანდო მონაცემებს (ამგვარი ქცევის ნაკლები სიხშირის გამო), ჩვენ მიერ მიღებული შედეგები აჩვენებს, რომ საქართველოში კუსტარულად დამზადებული სტიმულატორების მოხმარება შემცირდა. ნარკოტიკული საშუალებების მომხმარებლებში ახლახანს ჩატარებული ქცევაზე ზედამხედველობის კვლევის (BBSS 2022) მიხედვით, ბოლო 30 დღეში ვინტის მოხმარების 17 პრევალენტობამ შეადგინა 10%, როცა 2016 წელს იგივე კვლევის მიხედვით ეს მაჩვენებელი 20%-ს შეადგენდა.

სხვა ნარკოტიკულ საშუალებებზე 2015 და 2022 წლების მონაცემები იხილეთ ფოტოზე:

კიდევ ერთი მონაცემი, რაზეც კვლევის ავტორები ამახვილებელ ყურადღებას ეს არის მინიმუმ ერთი ნარკოტიკული საშუალების მოხმარების მაჩვენებელი. კერძოდ, მონაწილეთა თითქმის ნახევარს (48.9%) აღენიშნება ზემოთ ჩამოთვლილი ფსიქოაქტიური ნივთიერებიდან მინიმუმ ერთის მოხმარება ბოლო 30 დღის განმავლობაში, ხოლო 68%-ს (2,772) - ბოლო 12 თვის განმავლობაში.
 

აღნიშნული ანგარიში წარმოადგენს 2022 წელს საქართველოში ალკოჰოლისა და სხვა ფსიქოაქტიური ნივთიერებების მოხმარების შესახებ შინამეურნეობებში ჩატარებული კვლევის შედეგებს. გამოკითხვა ჩატარდა EMCDDA-ის კითხვარის გამოყენებით, რომელშიც მცირე ცვლილებები შევიდა და მოერგო ქვეყანაში არსებულ ენობრივ და კულტურულ სპეციფიკას. პირისპირი ინტერვიუები ჩატარდა 18-64 წლის ასაკის რესპონდენტებთან რანდომულად შერჩეული შინამეურნეობებიდან. საველე სამუშაო განახორციელა „ტრაექტორიამ“ 2022 წლის 4 ივნისი-3 აგვისტოს პერიოდში. 

ავტორი: ნათია ამირანაშვილი