2019 წელს ტენდენციები ნარკოპოლიტიკის სფეროში

ნარკოპოლიტიკის ფუნდამენტური რეფორმის პროცესი გაურკვეველი ვადით შეჩერებულია და ხელისუფლების პოლიტიკურ დღის წესრიგში არ დგას ნარკოპოლიტიკის სფეროში არსებული პრობლემების გადაჭრა;

ამის ფონზე, არსებული კანონმდებლობა განსაკუთრებით მძიმედ პენიტენციურ დაწესებულებებში მყოფ ნარკოდანაშაულებისთვის მსჯავრდებულ პირებზე მოქმედებს.

• 2019 წელს გაზრდილია ნარკოტიკულ დანაშაულებზე სისხლისსამართლებრივი დევნის მაჩვენებელი, ასევე თავისუფლების აღკვეთის გამოყენება სისხლისსამართლებრივი პასუხისმგებლობისთვის საწყისი ან დიდი ოდენობით ნარკოტიკული საშუალების შეძენის და შენახვის შემთხვევებზე;

• გაიზარდა ნარკოტესტირებაზე გადაყვანილ პირთა რაოდენობა, ასევე მცირედით გაიზარდა დადებითი პასუხის მაჩვენებელი გადაყვანილ პირთა ექსპერტიზის შედეგებში. მიუხედავად ამისა, ნარკოტესტირებაზე გადაყვანის სამართლებრივი საფუძვლები და გადაყვანილ პირთა უფლებრივი მდგომარეობა კვლავაც კრიტიკის საგანია;

• 2018 წელთან შედარებით, გაზრდილია ნარკოტიკულ დანაშაულთა საპროცესო შეთანხმებით დასრულების სტატისტიკური მონაცემები;

• უზენაესი სასამართლოს სტატისტიკური მონაცემები მარიხუანის თუ სხვა ნარკოტიკული საშუალების მოხმარებასთან დაკავშირებით, არ აღირიცხება ერთმანეთისგან განცალკევებულად;

• პირობითი მსჯავრის გაუქმების საკითხთა განმხილველი მუდმივმოქმედი კომისიის კომპეტენცია ნარკოტიკულ დანაშაულებზე სამოქალაქო უფლებების ვადამდე აღდგენასთან დაკავშირებით არ ვრცელდება ადმინისტრაციული წესით მარიხუანის მოხმარებისთვის პასუხისგებაში მიცემულ პირთა მიმართ, რომელთა შემთხვევაში მოსამართლეს დისკრეციული უფლებამოსილება აქვს, 3 წლამდე შეუზღუდოს მათ სამოქალაქო უფლებები;

• სასამართლოს მიერ დადგენილი მტკიცებულებითი სტანდარტი ნარკოტიკულ დანაშაულებზე იმდენად დაბალია, რომ პოლიციელთა შეთანხმებული ჩვენებები და ნარკოტიკულ საშუალებაზე დანიშნული ქიმიური ექსპერტიზა გამამტყუნებელი განაჩენისთვის საკმარის მტკიცებულებათა ერთობლიობად მიიჩნევა.

 მნიშვნელოვანია საკონსტიტუციო სასამართლოს 2019 წლის 2 აგვისტოს №1/6/770 გადაწყვეტილება, რომლითაც დადგინდა, სასკ-ის 45-ე მუხლის ნორმატიული შინაარსის შეუსაბამობა საქართველოს კონსტიტუციის პირველ და მე-2 პუნქტებთან მიმართებით,რომელიც ითვალისწინებს სანქციის სახით ადმინისტრაციული პატიმრობის გამოყენების შესაძლებლობას ისეთი ნარკოტიკული საშუალების მოხმარებისა და ერთი მოხმარებისათვის საჭირო ოდენობით შეძენისა და შენახვისათვის, რომელთა მოხმარება არ იწვევს სწრაფ შეჩვევას ან/და აგრესიულ ქცევას. ასევე, არაკონსტიტუციურად იქნა ცნობილი სსსკ-ის 273-ე მუხლის ის ნორმატიული შინაარსი,რომელიც ითვალისწინებს სასჯელის სახით თავისუფლების აღკვეთის გამოყენების შესაძლებლობას ისეთი ნარკოტიკული საშუალების, მისი ანალოგის ან პრეკურსორის მოხმარებისა და ერთი მოხმარებისათვის საჭირო ოდენობით დამზადების, შეძენისა და შენახვისათვის, რომელთა მოხმარება არ იწვევს სწრაფ შეჩვევას ან/და აგრესიულ ქცევას (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლო, 2019)

• არ არის შექმნილი ნარკოვითარების მონიტორინგის ეროვნული ცენტრი. არ აღირიცხება ნარკოტიკულ დანაშაულთან დაკავშირებული ისეთი სტატისტიკური მონაცემები, რომელიც არსებითად მნიშვნელოვანია ნარკოპოლიტიკის სფეროში პოლიტიკის რაციონალურად და სამართლიანად განსაზღვრისთვის;

ამ პერიოდში მოქმედებს 2013 წლის 4 დეკემბერს დამტკიცებული ანტინარკოტიკული სტრატეგია და მისი შესაბამისი, მოქმედი 2019-2020 წლების ანტინარკოტიკული სამოქმედო გეგმა (საქართველოს იუსტიციის სამინისტრო, 2013) აღსანიშნავია, რომ ანტინარკოტიკული სტრატეგია ეფუძნება 4 სვეტიან მიდგომას: ➢ პრევენცია; ➢ მკურნალობა-რეაბილიტაცია; ➢ ზიანის შემცირება; ➢ ნარკოდანაშაულთან ბრძოლა.

2019 წელს არ ჩატარებულა ნარკოტიკების ინექციური მომხმარებლების პოპულაციის განმსაზღვრელი კვლევა, შესაბამისად  მონაცემები არ არის ხელმისაწვდომი.

2019 წელს სახელმწიფო ჯანდაცვის ბიუჯეტიდან გამოყოფილმა თანხამ, რომელიც განკუთვნილია ფსიქოაქტიურ ნივთიერებებზე დამოკიდებული პირების სამკურნალოდ, შეადგინა 10 640 000 ლარი; აქედან, სტაციონარული დეტოქსიკაცია და პირველადი რეაბილიტაცია – 3 200 000 ლარი, ოპიოიდებით ჩანაცვლებითი თერაპიის პროგრამა – 7 140 000 ლარი, ფსიქოსოციალური რეაბილიტაცია – 360 000 ლარი, №2 და №8 პენიტენციურ დაწესებულებებში ჩამანაცვლებელი ფარმაცევტული პროდუქტით ხანმოკლე და ხანგრძლივი დეტოქსიკაციის უზრუნველყოფა - 300 000 ლარი. საანგარიშო პერიოდში ხანგრძლივი რეაბილიტაციის პროგრამების დაფინანსება ბიუჯეტში გათვალისწინებული არ იყო.

მკურნალობაზე მოთხოვნა- 2019 წელს ფსიქოაქტიურ ნივთიერებებზე დამოკიდებულ პაციენტებს მკურნალობდა 13 კლინიკა, აქედან 1 სახელმწიფო და 12 კერძო სამედიცინო დაწესებულება .

პრევენცია -2019 წლის მდგომარეობით, საქართველოში ხორციელდება ნარკოტიკების ავადმოხმარების პრევენციის მიზნით წერტილოვანი ღონისძიებები, თუმცა დანერგვასა და განვითარებას საჭიროებს ისეთი მექანიზმები, რომელიც უზრუნველყოფდა კომპლექსურ და ერთიან მიდგომას ეროვნულ დონეზე პრევენციის ყველა ფორმის გათვალისწინებით. 2019 წლის დასასრულს დაიწყო მუშაობა პრევენციის ერთიან სახელმწიფო სტრატეგიაზე - ნარკოტიკების ავადმოხმარების პრევენციის 2021-2026 წლების ეროვნული სტრატეგია. დაიწყო სტრატეგიის დოკუმენტის მომზადება.

 ოპიოიდებით ჩანაცვლებითი თერაპია- 2019 წლის მდგომარეობით, საქართველოში ხელმისაწვდომია ოპიოიდებით ჩანაცვლებითი თერაპია (ოჩთ) ორი სახის მედიკამენტის გამოყენებით: მეთადონით და ბუპრენორფინი+ნალოქსონით (სუბოქსონი).